AB Müzakere Çerçeve Belgesi, Müzakereleri Düzenleyen Genel İlkeler, Müzakerelerin Esası, Müzakere Prosedürleri ve Düzenlenmesi, Müzakere Başlıklarına İlişkin Yol Gösterici Taslak Liste: Konsey organları bünyesinde gerçekleştirilen görüşmelerin ve bunu izleyen tartışmaların ışığında, Konsey, EK I., II. ve III.’te açıklanan taslak Genel AB Pozisyonu’nu (AB’nin Açıklaması; Müzakere Çerçevesi; Dış Düzenlemeler) benimsemeye ve Müzakere Çerçevesi’nin 7. paragrafına ilişkin toplantı tutanaklarını aşağıdaki hali ile kabul etmeye davet edilmektedir:
1. AB üye devletleri adına bugün burada Türkiye’nin saygıdeğer temsilcilerine, ülkeniz ile katılım müzakerelerini başlatan Hükümetler arası Konferansa hoş geldiniz demekten memnuniyet duyuyorum.
3. Türkiye’nin Nisan 1987’de adaylık başvurusu yapmasından bu yana, AB Konseyi’nin müteakip kararları ülkenizin Avrupa perspektifini hazırlamaya yönelik strateji ve araçları ortaya koymuştur. Buna, önemli miktarda katılım-öncesi mali yardımla desteklenen Katılım Ortaklığı da dâhildir.
Avrupa Konseyi, katılım müzakerelerine paralel olarak, Birliğin her aday ülke ile, sivil toplumun da içinde olacağı, yoğun bir siyasi ve kültürel diyaloğa girmesine karar vermiştir. Bu diyalog, karşılıklı anlayışın gelişimine katkı sağlayacak ve tarafların aralarındaki ilişkiyi her yönüyle tartışmalarını destekleyecektir.
6. Yargının bağımsızlığı ve işleyişi, temel özgürlüklerin kullanılması (toplanma, ifade ve din), kültürel haklar, sivil-asker ilişkilerinin Avrupa normları ile uyumlaştırılması ve ülkenin Güneydoğusundaki durum başta olmak üzere katılım öncesi strateji ve reformlarının tam ve etkin bir şekilde uygulanması için Türkiye’nin çabalarını sürdürmesi gerektiğine dikkat çekeriz. Bu durum siyasi reform sürecinin geri dönülmezliğini garanti etmelidir. Türkiye’nin barış ve istikrara olan bağlılığı doğrultusunda ve ikili sorunlara çözüm getirilmesi dahil olmak üzere iyi komşuluk ilişkileri çerçevesinde, Türkiye bölgesel işbirliğini aktif bir şekilde desteklemelidir. Bu sayede bölgesel istikrara katkı sağlanmalıdır.
7. 1998’in sonundan bu yana Komisyon, Kopenhag kriterleri ışığında kaydettiğiniz gelişmeyi, özellikle de müktesebatı kabul ve uygulama hızınızı değerlendiren İlerleme Raporlarını Konsey’e sunmaktadır. Katılım Ortaklığı’nın uygulanması ve müktesebatın uyumlaştırılmasında kaydedilen ilerleme Ortaklık Anlaşması organlarında ele alınmaktadır. Diğer aday ülkelerle olduğu gibi yükümlülüklerinizin izlenmesi, Konsey’in müzakerelerin yürütülmesine ilişkin kararları için bilgi aktarmada temel rol oynayacaktır.
8. Müktesebatın zamanında ve etkin bir şekilde uygulanmasının yanı sıra idari ve yargı kapasitenizin bunun için yeterli seviyeye getirilmesi üyeliğin ön şartlarıdır. Bu nedenle başlamış olduğunuz müktesebat ile uyumlaştırma süreci yoğunlaştırılarak sürdürülmelidir. Müzakerelerin açılmasından itibaren müktesebatta yapılacak değişiklikleri de göz önünde bulundurmalısınız. Müktesebat, AB’yi Kuran Antlaşmada belirtilen ve Avrupa Birliği’nin temelini oluşturan hedefler ve ilkeleri içermektedir. Her üyenin tam olarak paylaşması gereken bir değerler topluluğudur.
9. Süreç zorlu ve yorucu olacaktır. Ancak, bağlılık ve kararlılığınıza güven duymaktayız ve çabalarınızda sizi destekleyeceğiz. Bugün, sizinle birlikte bu sürece girmiş olmaktan memnuniyet duyuyoruz.
1. Müzakereler Türkiye’nin kendi performansına göre işleyecek ve hızı Türkiye’nin üyelik gereklerini yerine getirmede kaydettiği ilerlemeye bağlı olacaktır. Dönem Başkanlığı veya Komisyon-hangisi uygunsa-Konsey’e bilgi vererek Konsey’in durumu sürekli izlemesine yardımcı olacaktır. Birlik, Madde 6’da sıralanan yükümlülüklerin yerine getirildiğini teyit eden bir Komisyon raporunu takiben müzakerelerin sonuçlanması kararını alabilecektir.
2. Aralık 2004 tarihli Avrupa Konseyi’nde kabul edildiği üzere, bu müzakereler Avrupa Birliği’ni Kuran Antlaşmanın 49. Maddesi’ne dayanır. Müzakerelerin ortak hedefi üyeliktir. Müzakereler, sonuçları önceden garanti edilemeyen açık uçlu bir süreçtir. Birliğin Türkiye’yi hazmetme kapasitesi de dahil olmak üzere tüm Kopenhag kriterleri bütünüyle göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’nin üyeliğin tüm gereklerini tam olarak üstlenecek durumda olmaması halinde, Türkiye’nin Avrupa yapılarına mümkün olan en kuvvetli bağlarla bağlanması sağlanmalıdır.
3. Genişleme, Birlik ve üye ülkelerin içinde bulunduğu sürekli yaratım ve bütünleşme sürecini güçlendirmelidir. Birliğin uyum ve etkinliğini korumak adına her türlü çaba gösterilmelidir. 1993 Kopenhag Avrupa Konseyi sonuçları ile uyumlu olarak, Avrupa bütünleşmesi ivmesini korurken Birliğin Türkiye’yi hazmetme kapasitesi, hem Birliğin hem Türkiye’nin genel çıkarları açısından göz önünde tutulması gereken önemli bir noktadır. Konsey’ in üyeliğin bu koşulunun karşılanmasına dair değerlendirmesine bilgi sağlamak amacıyla Komisyon Türkiye’nin üyelik perspektifinden kaynaklanan meselelere ilişkin 2004 yılı Ekim ayında yayımlanan raporunda belirtilen tüm hususları içerecek şekilde, söz konusu kapasiteyi müzakere süreci boyunca izlemelidir.
4. Müzakereler, Türkiye’nin 1993 Kopenhag Avrupa Konseyi’nde ortaya koyulan, büyük bir bölümü sonradan Avrupa Birliği Antlaşması’nın 6(1). maddesinde teyit edilen ve Temel Haklar Şartı ile ilan edilen siyasi kriterleri karşıladığı hususu temelinde açılmıştır. Birlik, Türkiye’den reform sürecini sürdürmesini ve ilgili Avrupa içtihat hukukunu kapsayacak şekilde özgürlük, demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan haklarına, temel hak ve özgürlüklere saygı ilkelerini geliştirme yönünde çalışmasını; özellikle işkence ve kötü muameleyle mücadelede sıfır tolerans politikasına ilişkin mevzuatı ve uygulama tedbirlerini güçlendirmesini ve kapsamını genişletmesini; ifade özgürlüğü, inanç özgürlüğü, kadın hakları, sendikal hakları içeren ILO standartları ve azınlık haklarına ilişkin hükümleri uygulamasını beklemektedir. Birlik ve Türkiye içinde bulundukları yoğun siyasi diyalogu sürdürecektir. Bu alanlarda sürecin geri dönülmezliğinin temin edilmesi ve tam ve etkili uygulamanın sağlanması için, özellikle temel özgürlükler ve insan haklarına saygı gösterilmesi kapsamında kaydedilecek ilerleme Komisyon tarafından yakın bir şekilde izlenmeye devam edilecektir. Komisyon, Konsey’e konuya ilişkin olarak 2004 yılı (etki değerlendirme) raporu ve tavsiye kararının yanı sıra yıllık ilerleme raporunda belirtilen ilgili tüm hususları dikkate alarak düzenli olarak rapor vermeye davet edilmektedir.
5. Türkiye’de, Birliğin temelini oluşturan, özgürlük, demokrasi, insan haklarına saygı, temel hak ve özgürlükler ve hukukun üstünlüğü ilkelerinin ciddi ve sürekli ihlal edilmesi halinde, Komisyon, kendi girişimi ya da üye ülkelerin üçte birinin talebiyle müzakerelerin askıya alınmasını tavsiye edecek ve müzakerelerin yeniden başlayabilmesi için gerekli koşulları önerecektir. Konsey, Türkiye’ye söz hakkı verdikten sonra, müzakerelerin askıya alınıp alınmaması ve yeniden başlatılması koşullarına ilişkin Komisyon önerisi ile ilgili kararını nitelikli çoğunlukla alacaktır. Üye ülkeler, Hükümetler arası Konferans’ta (HAK), oybirliği ile karar alma gerekliliğine halel getirmeksizin, Konsey kararına göre hareket edeceklerdir. Avrupa Parlamentosu bu konuda bilgilendirilecektir.
6. Müzakerelerin ilerlemesini, ekonomik ve sosyal yakınlaştırma çerçevesi ve 2. paragrafta belirtilen Komisyon raporları kapsamında Türkiye’nin üyeliğe hazırlanma konusunda kaydettiği aşama yönlendirecektir. Bu ilerleme aşağıdaki koşullara göre ölçülecektir.
– Birleşmiş Milletler bünyesinde ve Birliğin üzerine kurulu olduğu temel ilkelere uygun olarak Türkiye’nin Kıbrıs sorunu hususunda kapsamlı bir çözüme ulaşılması için çabalarını sürdürmesi; bu bağlamda kapsamlı bir çözüm için uygun ortamın yaratılmasına katkıda bulunmaya yönelik adımlar atılması ve (G.) Kıbrıs dâhil tüm AB üye ülkeleri ile Türkiye arasındaki ikili ilişkilerin normalleşmesi konusunda ilerleme kaydedilmesi;
– Başta AB-Türkiye gümrük birliğine ilişkin olanlar olmak üzere, Türkiye’nin Ortaklık Anlaşması ve Katma Protokol’ü tüm yeni AB üyesi ülkeleri kapsayacak şekilde genişleten Ek Protokol kapsamındaki yükümlülüklerinin yerine getirilmesi ve düzenli olarak gözden geçirilen Katılım Ortaklığı’nın uygulanması.
7. Katılıma kadar geçecek sürede, Türkiye’den aşamalı olarak üçüncü ülkelere yönelik politikalarını ve uluslararası organizasyonlar içindeki tutumunu (tüm AB üye devletlerinin bu organizasyonlara ve düzenlemelere üyeliğiyle ilgili olanlar da dâhil) Birlik ve üye devletler tarafından benimsenen politikalar ve pozisyonlarla uyumlu hale getirmesi talep edilecektir.
8. Üyelik müzakerelerine paralel olarak, Birlik, Türkiye ile yoğun bir siyasi diyaloga ve sivil toplum diyaloguna girecektir. Söz konusu kapsamlı sivil toplum diyalogunun amacı, özellikle AB vatandaşlarının katılım için desteğinin sağlanması maksadıyla halkları bir araya getirerek karşılıklı anlayışı güçlendirmek olacaktır.
9. Türkiye, AB’ye katılım anında yürürlükte olan diğer üyelik müzakerelerinin sonuçlarını oldukları şekilde kabul etmek zorundadır.
10. Katılım, müktesebat (acquis) olarak bilinen, Birlik sistemine bağlı haklar, yükümlülükler ve kurumsal çerçevenin kabul edildiği anlamına gelir. Türkiye’nin bu kurallar bütününü katılım anındaki haliyle uygulamaya geçirmesi gerekmektedir. Bunun da ötesinde katılım, mevzuat uyumuna ek olarak, müktesebatın zamanında ve etkin şekilde uygulanması anlamına gelmektedir. Müktesebat sürekli bir evrim içindedir ve şunlardan oluşmaktadır:
Türkiye’nin katılımdan önce uygun zamanda müktesebatı Türkçeye tercüme etmesi ve katılım sonrası AB kurumlarının düzgün işleyişi için gerekli olan tercüman ve çevirmen kadroyu yetiştirmesi gerekmektedir.
11. Türkiye’nin bir üye ülke olarak yararlanacağı haklar ve yerine getireceği yükümlülükler nedeniyle Türkiye ve Avrupa Toplulukları arasında yapılmış olan tüm ikili anlaşmalar ve Türkiye’nin yapmış olduğu üyelik yükümlülükleriyle örtüşmeyen diğer uluslararası anlaşmalar geçersiz sayılacaktır. Ortaklık Anlaşması’nın müktesebatın dışına çıkan hiçbir hükmü katılım müzakerelerinde emsal teşkil edemez.
12. Türkiye’nin müktesebattan kaynaklanan hak ve yükümlülükleri kabul etmesi müktesebatta bazı spesifik uyarlamalar yapılmasını gerekli kılabilir ve istisnai olarak müzakere sürecinde tanımlanacak geçiş süresi düzenlemesi ihtiyacını ortaya çıkarabilir.
13. Türkiye’nin katılımının mali yönleri, uygulanacak Mali Çerçeve bünyesinde hesaba katılmalıdır. Bu sebeple, Türkiye’nin katılımı önemli mali sonuçlar doğurabileceğinden, müzakereler ancak 2014 yılı sonrası dönem için oluşturulacak Mali Çerçevenin –bu konuda meydana gelebilecek mali reformlarla birlikte- tamamlanması ertesinde sonuçlandırılabilir. Yapılacak düzenlemeler, mali külfetlerin tüm üye devletlerarasında adil olarak dağıtılmasını sağlamalıdır.
14. Türkiye üyelikle birlikte Ekonomik ve Parasal Birliğe bir delegasyonla katılacak ve gerekli şartları yerine getirdiğine dair alınacak Konsey kararını takiben Euro’yu ulusal para birimi olarak kabul edecektir. Bu alandaki diğer müktesebat üyelikle birlikte tam olarak uygulanmaya başlayacaktır.
15. Özgürlük, adalet ve güvenlik alanıyla ilgili olarak, Avrupa Birliği’ne üyelik, Türkiye’nin Schengen müktesebatı dâhil olmak üzere bu alandaki tüm müktesebatı kabul etmesini gerektirmektedir. Türkiye’de müktesebatın bu bölümünü ancak, Konsey tarafından iç sınırlarda kişilerin kontrolünün kaldırılmasına ilişkin kararın alınmasını takiben uygulanacaktır. Söz konusu Konsey kararı, Türkiye’nin hazır olduğuna ilişkin Schengen değerlendirmesi temelinde alınacaktır.
16. AB, nükleer güvenliğin tüm yönleri de dâhil olmak üzere, yüksek düzeyde bir çevresel korumanın temin edilmesinin önemine dikkat çekmektedir.
17. Müktesebatın bütün alanlarında, Türkiye, müktesebatı etkili bir şekilde uygulamak veya katılımdan önce etkili bir şekilde uygulayacak duruma gelmek için, kurumlarını, yönetim ve idari kapasitesini ve adli sistemini, gerek ulusal gerek bölgesel düzeyde, Birliğin standartlarına uygun hale getirmelidir. Genel olarak bu durum, etkin ve tarafsız kamu hizmeti üzerine kurulu, işleyen ve istikrarlı bir kamu yönetiminin yanı sıra bağımsız ve etkin bir adli sistem gerektirmektedir.
18. Müzakerelerin esası, bir tarafta tüm üye devletler diğer tarafta aday ülke olmak üzere tarafların katılımıyla bir Hükümetler arası Konferans’ta yürütülecektir.
19. Komisyon, müktesebatın Türk makamlarına açıklanması, belirli alanlarda müzakerelerin açılması için Türkiye’nin hazırlık durumunun değerlendirilmesi ve müzakereler süresince gündeme gelebilecek konuların saptanması amacıyla, müktesebatın resmen incelenmesi anlamına gelen tarama sürecini yürütecektir.
20. Tarama ve sonrasındaki müzakere süreci için, müktesebat her biri değişik politika alanlarını içeren çeşitli başlıklara ayrılacaktır. Bu başlıkların bir listesi Ek’te verilmiştir. Türkiye veya AB tarafından herhangi bir başlıkta ifade edilen bir görüş, diğer başlıklarda alınacak olan pozisyona hiçbir şekilde önceden etki etmeyecektir. Ayrıca, belirli başlıklardaki müzakereler sırasında varılan anlaşmalar, kısmi olanlar da dâhil, tüm başlıklar üzerinde tam bir anlaşmaya varılıncaya kadar nihai olarak değerlendirilmemelidir.
21. Konsey, Komisyon’un, Türkiye’ye ilişkin düzenli ilerleme raporlarına ve özellikle tarama sürecinde Komisyon tarafından elde edilen bilgiye dayanarak, Komisyon’un önerisi üzerine, oybirliğiyle, her başlığın geçici olarak kapatılması ve uygun olduğu takdirde açılmasına ilişkin kıyas noktaları belirleyecektir. Birlik, bu noktalar konusunda Türkiye’ye bilgi verecektir. Başlığa bağlı olarak, kesin kıyas noktaları uygun idari ve adli kapasitenin varlığını gösterir biçimde başta işleyen bir piyasa ekonomisinin varlığına, mevzuatın müktesebatla uyumuna ve müktesebatın önemli noktalarının yeterli derecede uygulandığının tespitine işaret edecektir. İlgili olduğu yerlerde, kıyas noktaları, başta AB-Türkiye gümrük birliğine ilişkin olanlar ve müktesebat altındaki gereklilikleri yansıtanlar olmak üzere Ortaklık Anlaşması kapsamındaki taahhütlerin yerine getirilmesini de içerebilecektir. Müzakerelerin uzun sürmesi durumunda veya bir başlığın geçici olarak kapatılmasından sonra, yeni müktesebat gibi gelişmelerin de dahil edilebilmesi için aynı müktesebat başlığına geri dönülmesi halinde söz konusu kıyas noktaları güncellenebilecektir.
22. Türkiye’nin müktesebata ilişkin pozisyonunu belirtmesi ve kıyas noktalarına ulaşma yönünde kaydettiği ilerlemeyi bildirmesi istenecektir. Türkiye’nin uygun idari ve adli yapılar yoluyla müktesebatı kendi mevzuatına doğru bir şekilde aktarması ve uygulaması müzakerelerin seyrini belirleyecektir.
23. Komisyon bu doğrultuda, uzmanların Komisyon için/adına yerinde yapacağı inceleme raporları da dahil olmak üzere, mevcut araçlarla Türkiye’nin tüm alanlarda kaydettiği ilerlemeyi yakından izleyecektir. Komisyon taslak AB Ortak Pozisyonu’nu sunarken, Türkiye’nin herhangi bir alanda kaydettiği ilerlemeye ilişkin Konsey’i bilgilendirecektir. Konsey söz konusu müzakere başlığında sonraki adımların atılmasına ilişkin kararları alırken bu değerlendirmeyi dikkate alacaktır. Her müktesebat başlığına ilişkin olarak AB’nin isteyebileceği ve Türkiye tarafından HAK’a iletilecek olan bilgiye ek olarak, Türkiye’den, ilgili başlık geçici olarak kapatılmış olsa dahi, müktesebata uyum ve uygulamaya dair kaydedilen ilerlemeye ilişkin, düzenli bir şekilde detaylı ve yazılı bilginin sağlanmasına devam etmesi talep edilecektir. Geçici olarak kapanmış başlıklarda, Türkiye’nin özellikle önemli kıyas noktalarına ulaşmada veya taahhütlerini uygulamada başarısız olması durumunda Komisyon başlığın yeniden açılmasını tavsiye edebilecektir.
2. Bakanlık ve temsilci düzeyindeki toplantıların sıklığı-çalışma gruplarının oluşturulması
3. Toplantı yeri